اگر شما دوست عزیز، فرزند کلاس اولی دارید احتمالاً برای شما مهم است که بدانید:
آیا فرزند شما آمادگی ورود به کلاس اول را دارد یا خیر؟
همانطور که میدانید قبل از شروع کلاس اول، بچهها باید از فیلتر سنجش آموزش و پرورش با موفقیت عبور کنند.
اما آیا صرفاً تاییدیه سنجش آموزش و پرورش برای ورود بچهها به کلاس اول، به معنی آمادگی کامل آنها برای شروع آموزشهای کلاس اول است؟
مسلماً این طور نیست و به هیچ عنوان نمیتوان به این ارزیابی بسنده کرد، زیرا در سیستم آموزشی کشور ما، سنجش کلاس اول، صرفاً فیلتری است برای غربال کردن بچههایی که مشکلات یادگیری آنها در حد کودکان استثنایی است.
در واقع مشکلات یادگیری و آموزشی در بچهها بسیار متنوع است؛ ولی از آنجا که در سیستم آموزشی کشور ما فقط دو نوع مدرسه (مدارس عادی و مدارس استثنایی) وجود دارد، امکان رسیدگی ویژه به بچههایی که در سطح کودکان استثنایی نیستند، اما به هر حال انواع دیگری از مشکلات یادگیری را دارند، در مدارس خاص و با شرایط آموزشی مختص خود آنها وجود ندارد و بالاجبار فقط کودکانی از طریق فیلتر سنجش کلاس اول غربال میشوند که به وضوح در ردهی کودکان عقبماندهی ذهنی و استثنایی باشند.
به همین دلیل سعی میکنم در این مقاله توضیحات کاملی دربارهی پیشنیازهای ورود به کلاس اول ارائه کنم تا شما دوست عزیز بتوانید دقیقتر میزان آمادگی فرزند خود را ارزیابی کرده و با اطمینان خاطر بیشتری او را به کلاس اول بفرستید.
در قدم اول باید تصور غلطی را که در بین والدین و مربیان پیشدبستانی رایج است، بشناسیم تا آن را مبنای عمل و تصمیمگیری خود قرار ندهیم.
عدهای از والدین و مربیان به اشتباه تصور میکنند، راهحل آسان شدن آموزشهای کلاس اول برای بچهها این است که بخشی از مطالب آموزشی کلاس اول را در دورهی پیشدبستانی به بچهها یاد بدهند، برای همین از پیشدبستانی آموزش حروف الفبا و اعداد را شروع میکنند.
در واقع از نظر آنها آمادگی ورود به کلاس اول، یعنی این که بچهها حروف الفبا و اعداد را بشناسند و تا حدودی بتوانند آنها را بنویسند.
اما در حقیقت این طرز فکر درست نیست؛ به این دلیل که در این نوع دیدگاه، معیار اصلی، سطح دانش و آموختههای بچهها است؛ در حالیکه معیار اصلی در مسیر رشد و یادگیری بچهها، سطح آموزشپذیری و توانایی و پتانسیل آنها در فراگرفتن موضوعات و مفاهیم جدید است.
در واقع سطح آموزشپذیری و توانایی یادگیری با تکیه بر قدرت تحلیل و تفکر، بسیار مهمتر از اطلاعاتی مثل نماد اعداد و حروف الفبا است که با تکرار و تمرین در حافظهی بچهها ثبت میکنیم.
علاوه بر این، شروع زودهنگام آموزش سرفصلهای کلاس اول مثل حروف الفبا و نماد اعداد، تأثیر منفی در روند یادگیری صحیح مفاهیم ریاضی و مهارتهای زبانآموزی خواهد داشت که در مقالات بعدی به طور تخصصی، به توضیح این مسائل خواهم پرداخت.
با این توضیحات احتمالاً هنوز هم، این سؤال اصلی در ذهن شما چرخ میخورد که به هر حال چه طور باید از آمادگی فرزندم برای شروع آموزشهای کلاس اول اطمینان حاصل کنم؟
پاسخ این است که فرزند شما باید از چهار جنبهی مختلف به توانایی مطلوبی رسیده باشد.
در ادامه، هر یک از این ابعاد رشد بچهها و توضیحات مربوط به آن را مینویسم تا بتوانید آنها را معیار ارزیابی و آماده کردن فرزند خود برای شروع کلاس اول قرار بدهید.
1- درک مفهوم اصلی عدد، تناظر یک به یک و شمارش برای آمادگی ورود به کلاس اول:
در واقع به هیچ عنوان منظور من از درک مفهوم اصلی عدد، یاد گرفتن نماد ریاضی اعداد یعنی 2،1 و … نیست.
منظور من این است که کودک مفهوم واقعی تعداد را درک کرده باشد، در ادامه سعی میکنم با مثال زدن این موضوع را توضیح بدهم.
الف) اگر سه شکلات به کودک نشان بدهیم و از او تعداد آنها را بپرسیم باید بتواند بدون شمردن، تعداد آنها را بگوید.این موضوع را باید حداقل برای تعداد یک تا پنج درک کرده باشد و به راحتی پاسخ بدهد.
ب) مفهوم کاهش یا افزایش را، در مورد اشیاء به خوبی بفهمد. مثلاً اگر چهار شکلات به او بدهیم و از او بپرسیم اگر دو تا از شکلاتهایت را بخوری، چند شکلات برایت باقی میماند بتواند با نگاه کردن به شکلاتهایی که در دست دارد، به راحتی به سؤال ما جواب بدهد.
ج) مفهوم تناظر را به خوبی درک کرده باشد. به عنوان مثال اگر از او بخواهیم برای تعداد مشخصی مهمان (مثلاً 8 نفر) سفره را بچیند، بتواند با توجه به تعداد مهمانها و بدون راهنمایی و کمک ما، بشقاب و قاشق و چنگال و … را به تعداد درست، از دسته ی ظروف داخل کابینت جدا کرده و آنها را با رعایت تناظر درست، در سفره بچیند.
د) شمارش اشیاء با تعداد زیاد (حداقل 30 تا) را به درستی انجام دهد.
ه) بازی الگویابی با اشیاء را به خوبی بلد باشد. مثلاً اگر تعدادی قاشق و چنگال را با نظم و الگوی خاصی بچینید، بتواند ترتیب چیدن آنها را به درستی تشخیص داده و چیدن بقیهی قاشق و چنگالها را با همان الگو ادامه بدهد.
2- پیشنیازهای اساسی مهارتهای زبانآموزی برای آمادگی ورود به کلاس اول:
الف) بتواند قصههای کوتاهی را که به زبان عامیانه شنیده، برای شما بازگو کند.
ب) وقتی متن کتاب داستانی جدید و مناسب سنش را برای او میخوانید، باید بتواند آن را به خوبی درک کرده و سپس داستان را از روی تصاویر و با زبان کودکانه برای شما تعریف کند.
ج) تا قبل از شروع کلاس اول، باید اشتباهات او در تلفظ کلمات، اصلاح شده و به حداقل رسیده باشد.
د)باید بتواند در مورد موضوعاتی که دیده یا تجربه کرده، به شما توضیح بدهد. مثلاً اتفاقاتی را که در پیش دبستانی افتاده، برای شما تعریف کند یا اگر مربی از او خواسته پیغامی برای شما بیاورد، به درستی آن را منتقل نماید.
ه) بتواند صدای اول یا صدای آخر خواسته شده را در کلمات تشخیص بدهد.
و) بتواند به صورت شنیداری هجاهای مختلف (مثلاً با، تا، رو، مو، ما و …) را در کلماتی که می شنود تشخیص بدهد.
3- مهارت دستورزی برای آمادگی ورود به کلاس اول:
فرزند شما باید از نظر جسمی و توانایی دستورزی به سطح مطلوبی رسیده باشد و مداد را به درستی در دست بگیرد.
این توانایی فرزند خود را با توجه به فعالیتهایی مثل نقاشی و رنگ آمیزی، میتوانید ارزیابی کنید.
در صورت لزوم باید یک برنامهی مستمر و روزانه برای انجام فعالیتهای مختلف دستورزی با فرزند خود داشته باشید؛ زیرا ضعف بچهها در دستورزی موضوعی است که از طرفی به راحتی و با یک یا دو ماه تمرین مداوم تغییر چشمگیری خواهد کرد و از طرفی یدک کشیدن این ضعف در طول سال تحصیلی باعث اذیت شدن و دلزدگی شدید بچهها نسبت به درس و نوشتن میشود و نیز تأثیر زیادی بر روی خط و مهارتهای نوشتاری آنها دارد.
خوشبختانه برای دستورزی، فعالیتهای متنوع و خلاقانهی بسیاری وجود دارد که شما میتوانید متناسب با روحیات و علایق فرزند خود، تعدادی از آنها را انتخاب نمایید. از جمله این فعالیتها میتوان به کار با خمیر یا گِل رس، کار با قیچی، نقاشی و رنگآمیزی و … اشاره کرد.
به زودی در مقالهای جداگانه به معرفی انواع بازیها و فعالیتهای خلاقانه برای بهبود دستورزی بچهها خواهم پرداخت.
4-توانایی فکر کردن و تحلیل در مورد یک چالش خاص، تمرکز و دقت، شرکت در کارها و فعالیتهای گروهی.
قطعاً چنین مهارتها و تواناییهایی در بچهها با بازی تقویت میشود و بچههایی که از کودکی، از نظر بازی با همسالان و حتی بازی در جمع خانواده، در یک محیط غنی بودهاند، از نظر چنین مهارتها و تواناییهایی در سطح مطلوبی قرار دارند.
بنابراین فرزند شما باید توانایی مشارکت در بازیهای گروهی و حرکتی و نیز تمرکز، دقت و تحلیل لازم در انجام بازیهای فکری مناسب گروه سنی خودش را داشته باشد.
به عنوان مثال فرزند شما حداقل باید صبوری و توانایی لازم برای یک بازی ساده مثل منچ را داشته باشد و در جمع دوستان و خانواده، بارها در چنین نوعی از بازیها مشارکت کرده باشد.
به امید خداوند سعی میکنم، در مقالهای جداگانه به معرفی بازیهای مناسب این گروه سنی و تأثیر آنها در رشد و آموزش بچهها بپردازم.
و اما در پایان پیشنهاد میکنم، در کنار ارزیابی فرزند خود بر اساس پارامترهای این مقاله، حتماً زمان کوتاهی را در نظر بگیرید تا تست آمادگی ورود به کلاس اول را که به همین منظور تهیه کردهام، برای سنجش میزان آمادگی و آموزشپذیری فرزند خود انجام دهید.
در واقع محتوای این تست، بر اساس توضیحاتی است که در این مقاله به آن پرداخته شد و همهی ابعاد گفته شده را در بر میگیرد؛ از طرفی تنوع و خلاقیت موجود در فعالیتها به شما کمک میکند، دیدگاه بهتر و کاملتری دربارهی پیشنیازهای ورود به کلاس اول پیدا کنید.
همچنین شما دوست عزیز می توانید با استفاده از کاربرگهای آموزشپنهان پیشنیازهای کلاس اول و در ادامهی آن با استفاده از مجموعه کاربرگهای آموزشپنهان کلاس اول، مسیر رشد و یادگیری صحیح مفاهیم و مهارتهای اساسی کلاس اول را برای فرزند خود هموار و لذتبخش نمایید.
